Στην Ιταλία κυκλοφόρησε πρόσφατα μια αφίσα με οδηγίες για τον κορονοϊό στα γραικάνικα με τίτλο «Ti na Kamome ja to Coronavirus». Οι Γραικάνοι, οι κάτοικοι της Κάτω Ιταλίας που μιλούν τα γραικάνικα θεώρησαν χρήσιμο να το μεταφράσουν και στη δική τους διάλεκτο όπως φαίνεται στην φωτογραφία. Η διάλεκτός τους είναι ένα μείγμα ιταλικών και ελληνικών και ενώ η γραφή είναι λατινική, είναι εντυπωσιακό το πόσο εύκολα μπορούν να διαβαστούν κ να κατανοηθούν στα ελληνικά αφού προέρχοντε μάλλον από την αρχαία ελληνική. Οι Γραικάνοι, οι κάτοικοι των ελληνόφωνων χωριών της κάτω Ιταλίας λένε πως στα χαρτιά είναι Ιταλοί και στην καρδιά Έλληνες και σε αντίθεση με τους άλλους Ιταλούς,λένε ότι προέρχοντε από την Magna Grecia δηλ. από την Μεγάλη Ελλάδα.

Δύο είναι οι βασικές θεωρίες για τα γραικάνικα με την πρώτη,να προέρχονται από τους Έλληνες της Πελοποννήσου, της Ηπείρου, της Στερεάς, της Εύβοιας και του Πόντου που εγκαταστάθηκαν τον 9ο αιώνα στις χερσονήσους της Καλαβρίας και της Απουλίας της Νότιας Ιταλίας. Όμως τη θεωρία αυτή έχουν αντικρούσει ο Γεώργιος Χατζιδάκις και ο Gerhard Rohlfs που θεωρούν ότι οι ρίζες της διαλέκτου είναι ακόμα παλαιότερες, λόγω των πολλών δωρικών της στοιχείων κ τη χρονολογούν στον 8ο αιώνα π.Χ., κατά τον αποικισμό της Μεγάλης Ελλάδας.Αυτή η δεύτερη θεωρία βρίσκεται κ πιο βαθιά ριζωμένη στις ψυχές των ανθρώπων της Νότιας Ιταλίας κ το μαρτυρά κ ο αρχαιολογικός ελληνικός πολιτισμός που βρίσκεται παντού στην περιοχή.

Πάντως, μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο οι κάτοικοι των συγκεκριμένων περιοχών μιλούσαν μόνο γραικάνικα κ όχι ιταλικά ενώ με την άνοδο του Μουσολίνι στην εξουσία και λόγω κ των πολλών ορθόδοξων εκκλησιών που υπήρχαν στις περιοχές αυτές απαιτήθηκε και από την καθολική εκκλησία,να μιλούν μόνο ιταλικά, αλλά η διάλεκτος παρέμεινε ζωντανή στα τραγούδια κ στην παράδοση. Η διάλεκτος αυτή έτσι στην πάροδο των χρόνων μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο είχε σχεδόν ξεχαστεί. Το 1999 μάλιστα το Κοινοβούλιο αναγνώρισε τις κοινότητες των Γκρίκο της Καλαβρίας και του Σαλέντο ως ελληνική εθνική και γλωσσική μειονότητα. Η νέα γενιά από την δεκαετία του 80 κ μετά άρχισε μια αναζήτηση στις ρίζες της, στις ρίζες του griko ή γραικάνικο κ τελικά κατάφερε να περισώσει την κληρονομιά που σχεδόν είχε σβήσει έτσι ώστε σήμερα να υπάρχει μια μεγάλη στροφή στην διάλεκτο των προγόνων τους.

Παρακάτω στο βίντεο ακούμε ένα τραγούδι δείγμα αυτής της διαλέκτου.

ENCARDIA “ANDRA MOU PAEI” είναι ένα πανέμορφο τραγούδι τραγουδισμένο σε διάλεκτο Griko από τον FRANCO CORLIANO’.

Εδώ οι στίχοι του…

Telo na mbriakeftò.. na mi’ ppensefso,

na klafso ce na jelaso telo artevrài;

ma mali rràggia evò e’ nna kantaliso,

sto fengo e’ nna fonaso: o andramu pai!

Fsunnìsete, fsunnìsete, jinèke!

Dellàste ettù na klàfsete ma mena!

Mìnamo manechè-mma,

diàike o A’ Vrizie Ce e antròpi ste’

mas pane ess’ena ss’ena!

E antròpi ste’ mas pane, ste’ ttaràssune!

N’arti kalì ‘us torùme ettù s’ena chrono!

è’ tui e zoì-mma? è’ tui e zoì, Kristè-mu?

Mas pa’ ‘cì sti Germania klèonta ma pono!

Mara ‘s emena, ttechùddhia itta pedàcia

Torù to tata mia forà to chrono:

– Tata, jatì ste’ klei? Ene o A’ Vrizio!

Kuse ti banda, kuse ti òrrio sono!

-Ste kuo ti banda ce ste kuo itto sono,

steo ettù ma ‘sà ce ste penseo sto treno,

penseo sto skotinò citti miniera

pu polemònta ecì peseni o jeno!

-Tata, jatì e’ nna pai? Pemma, jatì

-Jatì tui ene e zoì, mara pedìa:

O ttechùddhi polemà ce tronni

na lipariasi ‘us patrunu m’utti fatìa!

Mara ‘semà, dellaste ettù pedìa,

dellaste, ngotanizzome ttumèsa;

o tata pirte ce ‘mì prakalume

na ftasi lion lustro puru ja ‘mà!

Για το ΦΥΣΗ TV-www.fisi.tv Βαγγέλης Παπαδοκοτσώλης ©.
                           

kaliakouda